Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων
Κύστεις Ωοθηκών
Οι κύστεις ωοθηκών αποτελούν μία από τις πιο συχνές αιτίες ανησυχίας για τις γυναίκες κάθε ηλικίας. Πρόκειται για σάκους γεμάτους υγρό που αναπτύσονται μέσα ή πάνω στις ωοθήκες και συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο. Δημιουργούνται συχνότερα κατά την αναπαραγωγική ηλικία και μπορεί να έχουν μέγεθος από λίγα χιλιοστά μέχρι και αρκετά εκατοστά.
Ποια είδη κύστεων υπάρχουν;
Υπάρχουν διάφορα είδη κυστικών σχηματισμών που μπορεί να αναπτυχθούν στις ωοθήκες. Αδρά τους διακρίνουμε σε λειτουργικές και μη λειτουργικές κύστεις. Οι τελευταίες μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.
Α. Λειτουργικές κύστεις: Πρόκειται για κύστεις που δημιουργούνται κατά τη φυσιολογική λειτουργία των ωοθηκών και αφορούν τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των λειτουργικών κύστεων είναι ότι μετά από 1 ή 2 περιόδους εξαφανίζονται αυτόματα.Έτσι ένας απλός υπερηχογραφικός επανέλεγχος μετά από 2 μήνες κρίνεται αναγκαίος και επιβεβαιώνοντας την διάγνωση αποφεύγονται άσκοπα χειρουργεία.
Κάθε μήνα σε μία από τις δύο ωοθήκες, επικρατεί ένα ωοθυλάκιο που φτάνοντας σε μέγεθος περίπου τα 18-22 χιλιοστά σπάει ( ωορρηξία ) για να βγει το ωάριο. Ο σχηματισμός που μένει μετά την ωορρηξία καλείται ωχρό σωμάτιο.Αν το ωοθυλάκιο δεν οδηγηθεί σε ωορρηξία τότε μπορεί να μαζέψει περισσότερο υγρό και να σχηματισθεί μία κύστη ωοθυλακίου. Οι κύστεις ωοθυλακίου συνήθως δεν συνοδεύονται από συμπτώματα και βρίσκονται τυχαία στη γυναικολογική εξέταση ή στο υπερηχογράφημα. Επίσης το ωχρό σωμάτιο μπορεί μετά την ωορρηξία να γεμίσει με αίμα και να σχηματισθεί μία κύστη ωχρού σωματίου ή αλλιώς ωχραιμάτωμα. Συνήθως, υπάρχει καθυστέρηση της εμμηνορρυσίας ενώ το μέγεθος της κύστης μπορεί να είναι μεγάλο. Η απλή παρακολούθηση της κύστης είναι αρκετή, μέχρι να επιβεβαιωθεί η υποχώρησή της, μερικές φορές όμως, μια αιμορραγική κύστη είναι δυνατόν να σπάσει ( κυρίως μετά από σεξουαλική επαφή ) προκαλώντας έντονα συμπτώματα ενώ αν υπάρχει ενεργός αιμορραγία απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση. Β.Μη Λειτουργικές κύστεις: Πρόκειται για κύστεις που δεν θα απορροφηθούν και θα χρειαστούν παρακολούθηση ,εφόσον δεν υποψιαζόμαστε κακοήθεια, δεν προκαλούν συμπτώματα και έχουν μικρό μέγεθος ( μικρότερο από 5 εκατοστά ) ή θα πρέπει να αφαιρεθούν χειρουργικά συνήθως με λαπαροσκόπηση. Τέτοιες κύστεις είναι: 1.Ενδομητριωσικές κύστεις : Οι κύστεις αυτές ονομάζονται και σοκολατοειδείς εξαιτίας του χρώματος και της υφής του περιεχομένου τους. Είναι αποτέλεσμα σοβαρής ενδομητρίωσης και μπορεί να προκαλούν έντονο πόνο.
2.Δερμοειδείς κύστεις: Πρόκειται για καλοήθεις κύστεις των ωοθηκών με προέλευση εκ των τριών εμβρυικών βλαστικών στρωμάτων. Από τα στρώματα αυτά
δημιουργούνται όλοι οι ιστοί και έτσι οι δερμοειδείς κύστεις μπορεί να περιέχουν τρίχες, λίπος, σμήγμα, δόντια. Είναι συνήθως ασυμπτωματικές και βρίσκονται τυχαία κατά το υπερηχογράφημα.
3.Νεοπλασματικές κύστεις: Αυτές διακρίνονται σε καλοήθεις ,οριακής κακοήθειας και κακοήθεις. Για τις καλοήθεις ( όπως το ορώδες κυσταδένωμα, το βλεννώδες κυσταδένωμα κ.α. )αρκεί συνήθως η απλή χειρουργική αφαίρεση ,ενώ για τις υπόλοιπες απαιτείται ειδική αντιμετώπιση. Ευτυχώς οι κακοήθεις κύστεις είναι σπάνιες και συνήθως εμφανίζονται σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Επειδή όμως ο καρκίνος των ωοθηκών πολλές φορές δεν δίνει συμπτώματα στα αρχικά στάδια και η διάγνωσή του μπορεί να διαφύγει, οποιαδήποτε νεοεμφανιζόμενη κύστη σε γυναίκα που βρίσκεται στην εμμηνόπαυση πρέπει να διερευνάται με προσοχή ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα κακοήθειας.
Τι συμπτώματα προκαλούν οι κύστεις των ωοθηκών;
Συνήθως οι πολύ μικρές κύστεις οποιουδήποτε είδους και οι περισσότερες λειτουργικές κύστεις δεν προκαλούν συμπτώματα. Ανακαλύπτονται τυχαία κατά την γυναικολογική εξέταση και το υπερηχογράφημα. Εξαίρεση αποτελούν οι ενδομητριωσικές κύστεις οι οποίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα επώδυνες ακόμα και όταν έχουν μικρό μέγεθος.
Οι κύστεις των ωοθηκών μπορεί να εκδηλωθούν με ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα ή επιπλοκές:
- Διαταραχές περιόδου ( καθυστέρηση εμμήνου ρύσεως )
- Πίεση παρακείμενων οργάνων και ιστών ( συχνουρία λόγω συμπίεσης της ουροδόχου κύστης ή δυσκοιλιότητα λόγω πίεσης του εντέρου )
- Αίσθημα πίεσης ή βάρους στην κοιλιά
- Φούσκωμα και πρήξιμο
- Πόνο στο κάτω μέρος της κοιλιάς, από τη μία ή την άλλη πλευρά. Ο πόνος μπορεί να είναι αμβλύς (ήπιος) και να αντανακλά στη μέση και τους μηρούς ή οξύς (ξαφνικός και έντονος)
- Πόνος στην σεξουαλική επαφή
- Πόνος στην περίοδο
- Ρήξη της κύστης συνήθως μετά από σεξουαλική επαφή ή έντονη άσκηση η οποία εκδηλώνεται με εντονότατο κοιλιακό άλγος από την εκκένωση του περιεχομένου της ( υγρό ή αίμα )στην κοιλιακή χώρα. Αν υπάρχει ενεργός αιμορραγία τότε η γυναίκα εμφανίζει αδυναμία, ναυτία, τάση για έμετο, τάση για λιποθυμία, ταχυκαρδία και απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση.
- Συστροφή της κύστης κατά την οποία εμφανίζεται οξύ κοιλιακό άλγος λόγω στραγγαλισμού των αγγείων και ισχαιμίας της ωοθήκης, μια κατάσταση που επίσης απαιτεί άμεση χειρουργική αντιμετώπιση για να σωθεί η ωοθήκη από μη αναστρέψιμη βλάβη. Τόσο η ρήξη όσο και η συστροφή παρατηρούνται συχνότερα σε κύστεις μεγέθους πάνω από 5 εκατοστά. Πώς γίνεται η διάγνωση των κύστεων; Στην διαγνωστική διερεύνηση των κύστεων των ωοθηκών βοηθούν το ιστορικό, η κλινική γυναικολογική εξέταση, το διακολπικό (κυρίως) και διακοιλιακό υπερηχογράφημα, η αξονική και μαγνητική τομογραφία που μπορούν να μας δώσουν πληροφορίες για το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της κύστης. Απλές,μονόχωρες κύστεις, με λεπτά τοιχώματα, χωρίς συμπαγή στοιχεία και αυξημένη αγγείωση σε νέες γυναίκες συνηγορούν υπέρ της καλοήθειας. Αρκετά χρήσιμη σε μερικές περιπτώσεις είναι και η διενέργεια κάποιων ειδικών αιματολογικών εξετάσεων οι οποίες είναι γνωστές ως καρκινικοί δείκτες (CA-125, CEA ,aFP κ.ά.).
Ποια είναι η θεραπεία των κύστεων των ωοθηκών;
Η αντιμετώπιση των κύστεων εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας ,τα συμπτώματα ή τις επιπλοκές που προκαλεί,το είδος και το μέγεθος της κύστης καθώς και την υποψία για κακοήθεια με βάση το ιστορικό, την κλινική εξέταση, τον απεικονιστικό και εργαστηριακό έλεγχο. Έτσι μπορεί να είναι συντηρητική, φαρμακευτική ή χειρουργική.
- Συντηρητική θεραπεία
Για μικρές ( κάτω των 5 εκατοστών ) καλοήθεις κύστεις ωοθηκών που δεν προκαλούν συμπτώματα, ειδικά σε γυναίκες αναπαραγωγική ηλικίας, καθώς και για τις λειτουργικές κύστεις που υποχωρούν μόνες τους χωρίς θεραπεία είναι δυνατή η συντηρητική αντιμετώπιση. Δηλαδή η παρακολούθηση της κύστης με τακτικό υπερηχογραφικό έλεγχο, ώστε να διαπιστωθεί αν απορροφήθηκε, αν παραμένει σταθερή ή αλλάζουν το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της.
- Φαρμακευτική θεραπεία
Για την ύφεση του άλγους μπορεί να χρησιμοποιηθούν παυσίπονα-αντιφλεγμονώδη. Οι μικρές ενδομητριωσικές κύστεις ωοθηκών μπορούν να αντιμετωπισθούν με ορμονοθεραπεία, όπως με τα από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια.
- Χειρουργική θεραπεία
Χειρουργική επέμβαση ενδείκνυται όταν τα συμπτώματα που σχετίζονται με την κύστη δεν υποχωρούν με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, αν η κύστη είναι μεγάλου μεγέθους ( πάνω από 5 εκατοστά ),σε περιπτώσεις επιπλοκών όπως ρήξεως της κύστης με ενεργό ενδοκοιλιακή αιμορραγία ή συστροφής της ωοθήκης και αν κριθεί απαραίτητη η βιοψία για την επιβεβαίωση του είδους της κύστης και τον αποκλεισμό ή την επιβεβαίωση πιθανής κακοήθειας. Η χειρουργική αντιμετώπιση των κύστεων ωοθηκών γίνεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων λαπαροσκοπικά.