Η 4η Φεβρουαρίου, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου (UICC), έχει καθιερωθεί ετησίως ως παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου με στόχο την ευαισθητοποίηση κοινωνιών και κυβερνήσεων ώστε να βελτιωθεί η πρόσβαση των ανθρώπων στην ενημέρωση, στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση, παράγοντες που πραγματικά μπορούν να σώσουν ζωές.
Η UICC έχει ξεκινήσει για την τριετία 2022-2024 την ενημερωτική εκστρατεία με θέμα «Close the Care Gap» δηλαδή «Κλείστε το Χάσμα στη Φροντίδα». Αποτελεί μια παρότρυνση για δράση αλλά παράλληλα και δέσμευση για κάθε άνθρωπο, πολίτη, οργανισμό ή κυβέρνηση προκειμένου να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων στη φροντίδα του καρκίνου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως μετά από τις καρδιοπάθειες. Σε όλο τον κόσμο, περίπου 1 στους 6 θανάτους οφείλεται στον καρκίνο.
Το 2020 στην Ευρώπη καταγράφηκαν 4.400.000 νέα κρούσματα καρκίνου και 1.955.000 θάνατοι. Ο καρκίνος έχει αυξητικές τάσεις σε όλες τις χώρες παγκοσμίως, και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2035 θα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου εκτοπίζοντας τα καρδιαγγειακά νοσήματα με μία αύξηση των θανάτων από καρκίνο κατά 24% και πλέον.
Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, το 2018 18 εκατομμύρια ενώ εκτιμάται ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια. Οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως.
Στη χώρα μας σχεδόν το 1/4 των θανάτων οφείλεται στον καρκίνο. Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 65.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο.
Οι πλέον συχνοί καρκίνοι στον άνδρα είναι του πνεύμονα, του προστάτη, του παχέος εντέρου, ενώ στις γυναίκες συχνότεροι είναι του μαστού, του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του τραχήλου της μήτρας.
Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η ανθυγιεινή διατροφή (χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών), η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (HBV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι κύριοι παράγοντες για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
Η Ελλάδα, η χώρα με την περίφημη και πολυδιαφημισμένη μεσογειακή διατροφή έχει την πρώτη θέση στην παχυσαρκία, στην παιδική παχυσαρκία, στο κάπνισμα και εμφανίζει ιδιαίτερα αυξητικές τάσεις στην κατανάλωση αλκοόλ στις νεαρές ηλικίες. Επομένως, στη χώρα μας απαιτείται αλλαγή κουλτούρας του τρόπου ζωής, συστηματική ενημέρωση των πολιτών και εκπαίδευση των νέων ανθρώπων σε θέματα διατροφής, άσκησης και προληπτικού ελέγχου.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική στην πλειονότητα των καρκίνων τόσο για την θεραπεία όσο και για την επιβίωση του ασθενούς. Για ορισμένους από τους πιο συχνούς τύπους καρκίνου όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος του προστάτη και ο καρκίνος του παχέος εντέρου υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις, οι οποίες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές και μπορούν να σώσουν τη ζωή πολλών ανθρώπων όπως είναι η μαστογραφία, το τεστ Παπανικολάου, η κολονοσκόπηση, η μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου(PSA) στο αίμα κ.α.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό για τη Δημόσια Υγεία να αυξηθεί το σύνολο των πολιτών που πραγματοποιούν τακτικά τις απαραίτητες ,για το φύλο και την ηλικία τους, προληπτικές εξετάσεις αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τα ποσοστά έγκαιρης διάγνωσης και μειώνοντας τα ποσοστά θνησιμότητας από τη νόσο.
Στην κατεύθυνση αυτή για πρώτη φορά στη χώρα μας η κυβέρνηση και το Υπουργείο Υγείας με στόχο την προαγωγή της Δημόσιας Υγείας υλοποιεί το στρατηγικό σχέδιο για τη Δημόσια Υγεία «Σπύρος Δοξιάδης». Το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου αφορά τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες και εστιάζει μεταξύ άλλων στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου.
Το πρώτο σκέλος του προγράμματος αφορά τον καρκίνο του μαστού και παρέχει δωρεάν μαστογραφία, κλινική εξέταση και υπέρηχο μαστών σε όλες τις γυναίκες από 50-69 ετών. Ακολουθεί εντός του προσεχούς διαστήματος η έναρξη του προγράμματος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας καθώς και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
O εμβολιασμός για τον καρκίνο αποτελεί άλλο ένα σημαντικό όπλο στη μάχη για την εξάλειψη κάποιων μορφών καρκίνου. Ο εμβολιασμός για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) δρα προληπτικά για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου, του αιδοίου και του πρωκτού καθώς και για ορισμένες μορφές καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου, και έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών και εφήβων. Αντίστοιχα, ο εμβολιασμός για τον ιό της Ηπατίτιδας Β μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ηπατοκυτταρικού καρκίνου.
Σήμερα, η διάγνωση μπορεί να γίνει έγκαιρα και με ασφάλεια χάρη στην τεχνολογική έκρηξη με εξετάσεις, όπως αξονική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας, μαγνητική τομογραφία, PET SCAN, ενδοσκοπικές μέθοδοι, κλπ.
Αλλά και η θεραπεία έχει κάνει τεράστια βήματα αφού στην κλασσική τριάδα χειρουργική αντιμετώπιση, ακτινοβολία και χημειοθεραπεία έχει προστεθεί η ανοσοθεραπεία.
Το άκουσμα της λέξης καρκίνος ασφαλώς προκαλεί αναστάτωση, φόβο και συχνά κατάθλιψη. Η διαχείριση του «κακού νέου» απαιτεί οικογενειακή και ίσως ψυχολογική υποστήριξη.
Ωστόσο, οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι στο 80% των περιπτώσεων καρκίνου της παιδικής ηλικίας υπάρχει πλέον ίαση και στους ενήλικες το όριο απαλλαγής από τον καρκίνο που είναι η πενταετία από τη διάγνωση και την έναρξη θεραπευτικού πρωτοκόλλου είναι εφικτό για πολλές από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου.
Η ζωή και η ποιότητά της εξαρτάται από:
- Το είδος του καρκίνου
- Το στάδιο του καρκίνου που διαγνώστηκε (μέγεθος, μεταστάσεις κοντινές ή απομακρυσμένες)
- Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του καρκίνου (διηθητικότητα)
- Τη θεραπεία
- Τη φυσική και συναισθηματική υγεία
Ως εκ τούτου, η διακοπή του καπνίσματος, η κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο, η σωστή διατρόφη, η σωματική άσκηση, η μαστογραφία και το Pap test στις γυναίκες και το PSA στους άνδρες, όπως και η κολονοσκόπηση μετά τα 50 έτη και για τα δύο φύλα, ο εμβολιασμός νέων κοριτσιών και αγοριών είναι η ελάχιστη πρόληψη που μπορούμε και πρέπει όλοι να έχουμε!